محصولات تراریخته، تقریباً از سال ۲۰۰۰ میلادی در بازار مواد غذایی حضور پیدا کردند. متأسفانه به دلیل عدم درج اطلاعات مربوط به تراریخته بودن روی برچسب ها، بسیاری از مردم از مصرف این محصولات بی اطلاع بودند. اما امروزه با افزایش آگاهی عمومی نسبت به محصولات تراریخته و عوارض احتمالی مصرف آنها، این انتخاب به عهده خود ماست که چه نوع محصولاتی را برای سبد غذایی خانواده خود تهیه کنیم.
طرفداران محصولات تراریخته معتقدند که این فناوری تنها راه حل برای تغذیه جمعیت رو به رشد جهان در آینده است. آنها بر این باورند که با پیشرفت علم، اصلاح ژنتیکی می تواند انقلابی در صنعت تولید محصولات غذایی ایجاد کند. یکی از این مواد غذایی مهم و پرکاربرد که در سبد غذایی تمام افراد دیده می شود، روغن های خوراکی هستند که به هیچ وجه قابل حذف نیستند.
در این مقاله سعی شده تا به طور خاص روی مباحث روغن تراریخته، و فواید و مضرات احتمالی آن بحث شود؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.
منظور از روغن تراریخته چیست؟
تراریخته یا GMO به محصولاتی گفته می شود که از طریق مهندسی ژنتیک، ژن های آنها دستکاری شده باشد. در این روش، دانشمندان DNA موجودات زنده (مثل گیاهان، حیوانات یا میکروب ها) را تغییر می دهند تا ویژگی جدیدی به آنها اضافه کنند. به عنوان مثال یک گیاه را به گونه ای اصلاح می کنند که در برابر آفت یا علف‌کش خاص مقاوم باشد.
در این بین روغن های خوراکی که جزو اقلام غذایی لاینفک از زندگی انسانها محسوب می شود، نتوانستند از دست محصولات تراریخته جان سالم به در ببرند. به گونه ای که این روغن های تراریخته در بازار به وفور یافت می شوند و در بسیاری از مواد غذایی فرآوری شده وجود دارند.
در تعریف روغن تراریخته باید گفت که این محصول از دانه های روغنی اصلاح شده (مانند سویا، ذرت، کلزا)، استخراج می شود. این دانه ها با استفاده از مهندسی ژنتیک طوری دستکاری می شوند که دارای ویژگی های مطلوب مثل مقاومت در برابر آفات، تحمل علف‌کش ها یا بهبود پروفایل های تغذیه ای (مثل اسیدهای چرب مفیدِ بیشتر) باشند.
خواص و فواید گیاه و روغن تراریخته
روغن های حاصل از گیاهان تراریخته با ورود به عرصه صنایع غذایی، تحولات چشمگیری را رقم زده اند. این روغن ها با دارا بودن ویژگی های منحصر به فرد، مزایای قابل توجهی را برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان به ارمغان می آورند.
در ادامه به برخی از بارزترین ویژگی های این روغن ها خواهیم پرداخت:
ـ افزایش اثر تغذیه ای نسبت به گیاه پایه: برخلاف تصور برخی افراد، روغن های تراریخته نه تنها از نظر تغذیه ای کمبودی ندارند، بلکه می توانند حاوی اسیدهای چرب ضروری و ویتامین های مورد نیاز بدن نیز باشند.
ـ ماندگاری بیشتر: روغن های تراریخته به دلیل دارا بودن ترکیبات خاص، از ماندگاری بالاتری برخوردار هستند و دیرتر فاسد می شوند. این ویژگی ضایعات را کاهش می دهد و به حفظ کیفیت روغن در طول زمان کمک می کند.
ـ کاهش هزینه ها: تولید روغن های تراریخته به دلیل نیاز به نهاده های کمتر و مقاومت بیشتر در برابر آفات، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر است. این امر منجر به کاهش قیمت نهایی روغن ها و افزایش قدرت خرید مصرف‌کنندگان می شود.
ـ مقاومت در برابر آفات: این نوع روغن ها مقاومت بالایی در برابر حشرات و آفات دارند. این ویژگی به طور قابل توجهی نیاز به استفاده از آفت‌کش های شیمیایی را کاهش می دهد که این موضوع به حفظ محیط زیست کمک شایانی می کند.
ـ مقاومت در برابر تنش های محیطی: از ویژگی های روغن های تراریخته مقاومت بالای آنها در برابر تنش های مختلف محیطی مثل سرما، گرما، خشکسالی و شوری آب است. این ویژگی به کشاورزان امکان می دهد تا در شرایط جوّی نامطلوب نیز به کشت گیاهان روغنی بپردازند و از ثبات تولید خود اطمینان حاصل کنند.
ـ رشد سریعتر: گیاهان GMO به دلیل برخورداری از ژن های اصلاح شده، از سرعت رشد بالاتری برخوردارند. این امر به نوبه خود، به تولید سریعتر روغن و پاسخگویی به نیازهای فزاینده بازار کمک می کند.
ـ کاهش نیاز به کود: این روغن ها با بهره‌مندی از فناوری های نوین، نیاز به کود را به طور قابل توجهی کاهش می دهند. این امر نقش موثری در حفظ منابع طبیعی و جلوگیری از آلودگی آب و خاک دارد.
ـ افزایش چشمگیر تولید: استفاده از فناوری GMO در تولید روغن ها، منجر به افزایش چشمگیر سطح تولید در مقایسه با روش های سنتی شده است. این امر به معنای تامین غذای کافی برای جمعیت رو به رشد جهان و کاهش وابستگی به واردات روغن از سایر کشورها است.
معایب و مضرات روغن تراریخته
در سالهای اخیر روغن های تراریخته بخش قابل توجهی از قفسه های فروشگاه ها را به خود اختصاص داده اند. با این حال نگرانی های زیادی در مورد ایمنی و تأثیر آنها بر سلامت انسان وجود دارد که در این بخش به برخی از خطرات بالقوه روغن های تراریخته که باید از آنها آگاه باشید، اشاره خواهیم کرد:
ـ سموم ناشناخته: در روغن های تراریخته، پروتئین های جدیدی وجود دارند که بدن ما تاکنون با آنها مواجه نشده است. تجزیه این پروتئین ها می تواند منجر به تولید ترکیبات سمی شود که نه تنها توسط بدن پذیرفته نمی شوند، بلکه می توانند در فرآیند متابولیسم اختلال ایجاد کرده و خطرات جدی را برای سلامتی انسان به وجود آورند.
ـ افزایش خطر ابتلا به سرطان: مصرف روغن های تراریخته ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان را افزایش دهد. این امر به دلیل وجود پروتئین های جدید و ناشناخته در این روغن ها است که می توانند در بدن انسان سم تولید کنند و به DNA سلول ها آسیب برسانند.
ـ انتقال ژن های مضر: در فرآیند مهندسی ژنتیک، از ژن های ویروس ها و باکتری ها برای اصلاح گیاهان استفاده می شود. این امر ریسک انتقال این ژن ها به بدن انسان را افزایش می دهد و می تواند زمینه ساز بیماری های جدید و ناشناخته شود.
ـ آلرژی های غیرقابل پیش بینی: اینمهندسی ژنتیک می تواند ژن های مواد غذایی آلرژی‌زا را به محصولاتی منتقل کند که در حالت عادی برای افراد حساس بی‌خطر هستند. برای مثال در مطالعه ای، ژن بادام زمینی برزیلی به سویا اضافه شد که منجر به بروز آلرژی در افرادی شد که قبلاً به بادام زمینی برزیلی حساسیت نداشتند.
ـ مقاومت آنتی بیوتیکی: برخی از محصولات تراریخته حاوی ژن هایی هستند که به باکتری ها مقاومت در برابر آنتی بیوتیک ها را می دهند. این امر می تواند به گسترش عفونت های مقاوم به درمان و ناکارآمدی آنتی بیوتیک ها منجر شود که خطری جدی برای سلامت انسان به شمار می رود.
ـ مقاومت آفات: استفاده از گیاهان تراریخته مقاوم به آفات، می تواند منجر به تکامل آفات مقاوم به سموم شده و اثربخشی این محصولات را در طول زمان از بین ببرد. علاوه بر این، ممکن است این مقاومت باعث افزایش جمعیت آفات ثانویه یا حمله آنها به گیاهان دیگری شود که قبلاً در معرض خطر نبوده اند.
ـ ضعیف شدن سیستم ایمنی: مصرف محصولات تراریخته، بویژه سیب زمینی های تراریخته، می تواند اثرات مخربی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشد. این امر شامل اختلال در رشد اندام ها، سوخت و ساز بدن و عملکرد سیستم ایمنی می شود.
ـ کاهش ارزش غذایی: مهندسی ژنتیک می تواند منجر به تغییراتی در مواد مغذی موجود در غذاها شود. در برخی موارد این تغییرات به معنای از بین رفتن مواد مغذی ضروری و کاهش ارزش غذایی محصول است.
فهرست روغن های خوراکی تراریخته
در حالی که برخی افراد به دلیل ترس از عوارض جانبی روغن های تراریخته، از مصرف آنها خودداری می کنند، این نوع روغن ها در حال حاضر بخش قابل توجهی از بازار روغن های خوراکی را به خود اختصاص داده اند. در ادامه به معرفی تعدادی از رایج ترین روغن های تراریخته می پردازیم:
- روغن ذرت
- روغن سویا
- روغن کانولا
- روغن چغندر قند
- روغن پنبه
روغن های فوق جزء روغن هایی هستند که دانه های گیاهی آنها بیشترین دستکاری ژنتیکی را تجربه کرده اند و درصد بالایی از نمونه های موجود آنها در بازار تراریخته هستند. حتی برخی از این گیاهان روغنی همچون کانولا بارها دستکاری شده اند تا به سطح کیفی مطلوب برسند. البته ممکن است روغن های دیگری هم وجود داشته باشد که عملیات تراریختگی روی آنها انجام باشد اما در اینجا معرفی نشده اند چون در بازار به تولید انبوه نرسیده اند.
کلام آخر
در سالهای اخیر بحث و گفتگو بر سر روغن های تراریخته داغ شده است و طبق قانون برنامه توسعه کشور، روغن های تراریخته باید برچسب سازمان غذا و دارو را بر روی بسته بندی خود داشته باشند تا مصرف‌کنندگان از ماهیت آنها آگاه شوند. این بحث ها و جدل ها تا حدی پیش رفته است که عده ای به سالم بودن روغن های تراریخته شک کرده اند و گفته اند آیا اصلاً می شود روغن تراریخته را مصرف کرد یا خیر؟
در واقع علم هنوز به طور قطعی نتوانسته اثبات کند که روغن های تراریخته برای سلامتی انسان مفید هستند یا نه. این موضوع پیچیده ای است که نیازمند تحقیقات و آزمایشات بیشتر در طول زمان است. سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) به عنوان مرجعی بی‌طرف، دیدگاه متعادلی را نسبت به این موضوع اتخاذ کرده است. فائو مزایای تولید محصولات تراریخته، مانند افزایش تولید، کیفیت و تنوع و همچنین کاهش هزینه ها را به رسمیت می شناسد. با این حال این سازمان همچنان بر اهمیت حفظ و توسعه محصولات بومی نیز تأکید دارد.
اگر به دنبال روغن های سالم و طبیعی غیرتراریخته هستید ما به شما روغن خوراکی داتام را توصیه می کنیم. روغن های سالم و طبیعی داتام از بهترین دانه های روغنی تهیه شده اند که کیفیت مطلوب داشته و تراریخته نیستند.
بدون دیدگاه