روغن کنجد از جمله روغن هایی محسوب می شود که فواید زیادی دارد و می تواند به حفظ سلامت جسم و روان افراد کمک کند. اما نکته ای که اینجا مطرح می شود این است که آیا روغن کنجد خراب می شود و اگر این طور است تاریخ انقضای واقعی آن تا چه زمانی است؟ به طور کلی ظروف روغن کنجد با تاریخ انقضاء در مغازه ها به فروش می رسند اما اینگونه نیست که این روغن، دقیقاً بعد از اتمام تاریخ انقضاء خراب شود و قابل استفاده نباشد. بلکه با رعایت یکسری نکات در نگهداری روغن کنجد، می توان مدت ماندگاری آن را افزایش داد.
به عنوان مثال اگر روغن کنجد در شرایط صحیحی نگهداری نشود، به مرور زمان خواص و اثرگذاری خود را از دست می دهد و حتی در مواردی ممکن است باعث آسیب رساندن به قسمت های مختلف بدن نیز شود. یکی از این مواردِ ناصحیحِ نگهداری، برگرداندن روغن استفاده شده به ظرف اصلی است که این کار باعث کاهش خاصیت روغن و ایجاد طعم نامطبوع می شود.
بنابراین ما در این مقاله قصد داریم مجموعه ای از بهترین روش های نگهداری روغن کنجد جهت افزایش ماندگاری را به شما بیاموزیم؛ پس با ما همراه باشید.
بهترین شرایط برای نگهداری روغن کنجد
بنا به گفته کارشناسان تغذیه، تاریخ انقضاء روغن کنجد خوراکی به مدت یک سال است. منتها باید بدانید که این زمان برای نگهداری روغن کنجد در شرایط عادی است. اما همانطور که قول داده بودیم، با رعایت یکسری نکات کلیدی شما می توانید عمر مفید روغن کنجد را به راحتی افزایش دهید.
بنابراین مهمترین عواملی که به ماندگاری بیشتر روغن کنجد کمک می کنند عبارتند از:
ـ دور بودن از نور خورشید
روغن کنجد به دلیل حساسیت به نور، باید از نور مستقیم خورشید و یا نور محیطیِ زیاد دور نگه داشته شود. نور زیاد می تواند باعث تغییراتی در طعم و ترکیبات روغن ایجاد کند. بنابراین برای حفظ کیفیت و ماندگاری روغن کنجد باید آن را در بطری های تیره رنگ و یا در جاهای تاریک و دور از نور خورشید مثل کابینت قرار داد. این موضوع به قدری اهمیت دارد که فروشندگان روغن کنجد نیز باید آن را از جای دادن در پشت شیشه هایی که در معرض نور خورشید هستند، خودداری کنند.
ـ دور بودن از رطوبت (محیط خشک)
روغن کنجد جزوه روغن های مغذی محسوب می شود که به دلیل وجود چربی های غیراشباع، به شدت نسبت به رطوبت حساس است. این روغن اگر در محیط های مرطوب نگهداری شود، در نهایت می تواند منجر به تغییر طعم، بو، رشد قارچ و حتی فاسد شدن شود. یکی از اشکالات رایجی که می توان در این زمینه مثال زد وارد کردن قاشق مرطوب به داخل روغن کنجد است. بنابراین هنگام استفاده از روغن کنجد نباید قاشق مرطوب را در ظرف روغن کنجد قرار داد، چراکه این کار در ادامه باعث فاسد شدن روغن کنجد خواهد شد.
ـ دمای مناسب
روغن کنجد بهتر است در محیط های با دمای خنک (مثل تراس) نگهداری شود، نه محیط هایی که دارای حرارت (مثل نزدیک اجاق گاز) هستند. به طور کلی بهترین دما برای بطری های روغن کنجدی که تابحال باز نشده اند، دمایی بین ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتیگراد است. اما بطری هایی که درب آنها باز شده اند، بهترین حالت، نگهداری آنها در محیط یخچال است. چراکه نگهداری بطری روغن کنجدِ مصرف شده در محیط های معمولی، می تواند باعث از بین رفتنِ سریع‌تر خواص روغن شود.
ـ بسته بودن ظرف روغن (عدم تماس با اکسیژن)
حفظ طراوت و خواص بی‌نظیر روغن کنجد، به نگهداری اصولی آن وابسته است. به خاطر داشته باشید که میزان حل شدن اکسیژن در روغن کنجد، 8 برابر آب است! این موضوع روغن کنجد را به شدت در معرض اکسیداسیون و فاسد شدن قرار می دهد. یعنی اگر اکسیژن وارد روغن کنجد شود، باعث اکسیداسیون و تولید رادیکال های آزاد در روغن می شود که در نهایت منجر به از دست رفتن مواد مفید و سودمند روغن خواهد شد. پس برای جلوگیری از این موضوع، باید روغن کنجد را در ظروف در بسته نگهداری کرد و درب آن را پس از هر بار مصرف نیز به طور محکم بست.
ـ شیشه ای بودن ظرف روغن
روغن کنجد باید در بطری یا قوطی های شیشه ای با رنگ تیره نگهداری شود، نه در ظروف پلاستیکی یا فلزی. چراکه کیفیت مواد تشکیل دهنده این ظروف نسبت به ظروف شیشه ای کمتر بوده و عموماً بوی بد را به روغن منتقل می کنند. به همین علت است که می بینید غالباً پس از روغن گیری، آن را در ظروف شیشه ای قهوه ای یا سبز رنگ (که تیره هستند) می ریزند.
آیا باید روغن کنجد را در یخچال نگهداری کرد؟
همانطور که در بالا اشاره شد، روغن کنجد را تا زمانی که مصرف نکرده باشید می توانید در محیط های خنک نظیر تراس نگهداری کرد. اما زمانی که درب آن را باز کرده باشید، برای ماندگاری بیشتر و جلوگیری از خراب شدن باید در یخچال نگهداری کنید.
به عنوان مثال اگر ظرف روغن کنجدی که خریداری کرده اید بزرگ است، برای دوری از فاسد شدن آن می توان مقداری از روغن را در ظرف کوچکتری (به منظور مصرف روزانه) ریخت و مابقی را در همان ظرف بزرگتر نگهداری کرد. البته به شرطی که درب ظرف بزرگتر را محکم ببینید و آن را در محیطی مناسب مثل گوشه حیاط (که خنک تر است) نگهداری کنید.
بعضی افراد معتقدند که روغن کنجد را برای ماندگاری بیشتر باید منجمد کرد، اما بدانید که این روش ایده خوبی نیست. زیرا اولاً هنگام استفاده از روغن کنجدِ منجمد، ابتدا باید آن را حرارت داد تا به مایع تبدیل شود. در ثانی تکرار این عمل شرایط را برای رشد قارچ و باکتری ها بسیار آسان می کند چراکه این علائم کاهش خواص و کوتاه شدن عمر مفید روغن را در پی خواهد داشت. بنابراین منجمد شدن روغن کنجد باعث اضافه شدن رطوبت به آن می شود، و قبلاً گفتیم که یکی از علل فاسد شدن روغن کنجد، درگیر شدن آن با رطوبت و آب است.
آیا روغن کنجد خراب می شود؟
بله، روغن کنجد هم همچون دیگر مواد غذایی تاریخ انقضا دارد و با گذشت تاریخ مصرف آن خراب می شود. اما فاسد شدن روغن کنجد تا حد زیادی به عوامل محیطی بستگی دارد و اگر عوامل محیطی در شرایط ایده آل باشند می توان روغن کنجد را برای مدت طولانی حتی کمی بیشتر از تاریخ انقضای آن نگهداری کرد. در مقابل اگر شرایط محیطی نگهداری روغن کنجد مناسب نباشد پیش از رسیدن تاریخ انقضای روغن کنجد شاهد فاسد شدن آن خواهید بود.
روغن کنجدی که هنوز درب آن باز نشده است را باید در مکان های خشک، خنک و به دور از نور آفتاب و منابع گرمایی (مثل اجاق گاز) نگهداری کرد تا کیفیت خود را از دست ندهد. اما روغن کنجدی که درب آن باز شده است، علاوه بر رعایت این نکات باید موارد دیگری همچون نگهداری در یخچال، اضافه نشدن آب به روغن، بستن محکم درب آن بعد از هر مصرف، را نیز در نظر گرفت.
رعایت نکردن این موارد می تواند منجر به ایجاد رسوبات و ناخالصی ها در روغن شود که در ادامه باعث رشد میکروب ها خواهد شد و روغن را در معرض فاسد شدن قرار می دهد.
نحوه تشخیص سالم بودن روغن کنجد
به طور کلی اولین قدم برای تشخیص سلامت روغن کنجد، توجه به تاریخ تولید و انقضای آن است. اگر از تاریخ انقضای روغن بیش از یک سال گذشته باشد، دیگر قابل استفاده خوراکی نیست؛ هرچند درب آن باز نشده باشد. نحوه نگهداری از روغن کنجد نیز نقش مهمی در سلامت و کیفیت آن دارد. روغن کنجد باید در محیط خنک، تاریک و دور از نور مستقیم خورشید، گرما و رطوبت نگهداری شود.
در واقع روغن کنجد در صورت فاسد شدن کپک نمی زند، بلکه غالباً طعم و مزه تند و ترشی به خود می گیرد. از طرفی بوی نامطبوع و طعم ناخوشایند هم پیدا می کند. اگرچه مصرف چنین روغنی خطر چندانی برای سلامت افراد ندارد، اما تجربه ناخوشایندی از مصرف روغن را برایشان به همراه خواهد داشت. پس می توان نتیجه گرفت که علت دور ریختن روغن کنجد فاسد، مضر و خطرناک بودن آن برای بدن نیست، بلکه به خاطر طعم نامطلوبش است که دور ریخته می شود.
بنابراین روغن کنجد دربسته، حداقل تا یک سال بعد از تاریخ تولید قابل استفاده است. این مدت زمان به عواملی مانند کیفیت روغن، نحوه نگهداری و … بستگی دارد و ممکن است افزایش هم پیدا کند. اما اگر درب بطری روغن کنجد را باز کرده اید، می توان آن را تا ۶ ماه در دمای اتاق نگهداری کرد. البته برای حفظ کیفیت بیشتر، می توان آن را در یخچال نگهداری کنید که در این صورت تا یک سال بعد از تاریخ انقضا نیز قابل استفاده خواهد بود.
جمع بندی
طبیعتاً ظروف روغن کنجدی که در فروشگاه ها موجود هستند، با تاریخ انقضاء به فروش می رسند اما بدانید که تاریخ انقضاء، تنها نشان دهنده زمان تقریبیِ حفظ کیفیت روغن است. یعنی شما می توانید با رعایت کردن تمام شرایط نگهداری روغن کنجد (که در بالا بیان شد)، به ماندگاری هرچه بیشتر این روغن کمک کنید. اما در صورتی که به هر دلیلی رنگ، بو، مزه و طعم روغن کنجد عوض شد، به هیچ وجه نگران نباشید. چرا که می توانید از آن به عنوان روغن مالشی (ماساژ) و درمان بیماری های عضلانی مثل کمردرد نیز استفاده کنید.
){kind=link}
بدون دیدگاه