برای تولید روغن کنجد و دیگر روغن های مایع از دو روش پرس سرد و پرس گرم استفاده می شود که هر روش دارای ویژگی های است که بیشتر اهل فن با آنها آشنا هستند و مردم عادی معمولا چیزی از آن نمی دانند. در نتیجه این می شود که مردم برای خرید روغن کنجد دقیقا نمی دانند که روغن کنجد پرس سرد خوب است یا روغن کنجد پرس گرم. حتی برخی افراد پای روغن ارده را هم به میان می آورند باعث سردرگم شدن بیشتر مردم می شود.
ما در این مطلب آموزشی داتام می خواهیم به این سردرگمی پایان دهیم و به صورت کامل و مفصل روش روغن گیری پرس سرد و پرس گرم را توضیح دهیم و روغن کنجد پرس سرد را با پرس گرم مقایسه کنیم.
به شما توصیه می کنیم فرصت را از دست ندهید و این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
روغن کنجد پرس سرد چیست؟
روش روغن گیری پرس سرد (به انگلیسی: Cold press) روشی است که طی آن دانه های کنجد یا دیگر دانه های روغنی تحت فشار مکانیکی دستگاه روغن گیری قرار گرفته و به این واسطه روغن از داخل آنها خارج می شود. به دلیل این که در این فرآیند روغن گیری دمای کنجد و روغن کنجد پایین است به آن پرس سرد گفته می شود. باطبع روغن کنجدی که با روش پرس سرد تولید شود روغن کنجد پرس سرد خوانده می شود.
با روش روغن گیری پرس سرد دمای دانه ها در محدوده ۴۰ – ۵۰ درجه سانتی گراد قرار می گیرد که اگرچه ظاهرا دمای بالایی است و سرد نیست اما چون نسبت به روش دیگر دمای پایینی دارد به روش پرس سرد مشهور شده است. دستگاه های روغن گیری که در فروشگاه های محصولات ارگانیک یا روغن گیری در حضور مشتری مشاهده می شود همه از نوع پرس سرد هستند.
روغن کنجدی که به روش پرس سرد تولید می شود کاملا طبیعی است و در فرآیند روغن گیری آن هیچ رفتار زیان بخشی روی دانه ها انجام نمی شود و هیچ ماده ای به روغن اضافه نمی گردد. از این روی روغن کنجد حاصل از پرس سرد روغنی سالم و طبیعی است که تمام خواص و ارزش های غذایی کنجد را در خود دارد و علاوه بر آن عطر، طعم و رنگ آن نیز کاملا طبیعی می باشد. در این روغن ماهیت کنجد محفوظ مانده و تمامی خواص دانه های کنجد در روغن موجود می باشد.
برخی بر این باور هستند که استخراج روغن کنجد به روش پرس سرد راندمان پایینی دارد در حالی که با این روش می توان از دانه های کنجد بین ۴۰ تا ۵۰ درصد روغن استخراج کرد؛ یعنی تقریبا نیمی از کنجد تبدیل به روغن می شود که مقدار نسبتا خوبی است.
در طب سنتی هم برخی می گویند که روغن کنجد پرس سرد مناسب مصرف نیست و حتی مضر است اما طبق نظر حکیم خیراندیش روغن کنجد پرس سرد تفاوت محسوسی با روغن ارده کنجد ندارد که بخواهیم آن را نامناسب در نظر بگیریم. لذا این مسئله هم مردود است.
روغن کنجد پرس گرم چیست؟
روش روغن گیری پرس گرم (به انگلیسی: Hot press) همانطور که از نامش مشخص است روشی برای روغن گیری از کنجد و دانه های روغنی دیگر است که در آن دانه ها در دمای بالا تحت فشار قرار گرفته و اصطلاحا پرس می شوند. شاخصه اصلی این روش دمای بالای دانه های کنجد در آن است. در روش پرس سرد دمای دانه ها چندان بالا نیست اما در روش پرس گرم دمای دانه های کنجد از محدوده ۴۰ – ۵۰ درجه بسیار بالاتر می رود تا بتوان روغن بیشتری از داخل دانه ها استخراج کرد.
دانه های حرارت دیده و داغ در دستگاه مخصوص پرس قرار گرفته و تحت فشار دستگاه روغن داخل آنها استخراج می شود. از این روش در فروشگاه یا کارگاه های کوچک استفاده نمی شود بلکه کارخانجات و تولیدی های بزرگ و صنعتی هستند که روش پرس گرم را برای افزایش راندمان و سرعت و کاهش هزینه تمام شده روغن کنجد انتخاب می کنند.
نکته حائز اهمیت در مورد روغن کنجد پرس گرم این است که به واسطه حرارت بالای فرآیند تولید روغن بخشی از خواص روغن یا حتی تمام خواص آن از بین می رود و حتی طبق نظر برخی افراد روغن کاملا غیرخوراکی می شود. در صنعت پس از تولید روغن کنجد پرس گرم آن را برای تصفیه و بوگیری وارد فرآیند دیگری می کنند که در آن با استفاده از کاتالیزور واکنش های شیمیایی روی روغن انجام می شود که بو و مزه روغن کاملا از بین رفته و روغن حاصل کاملا تصفیه می شود. در نهایت روغنی شفاف، بی بو، بی مزه و بی خاصیت! به شما تحویل می دهند.
البته نمی توانیم ادعا کنیم که تمام کارخانه های تولیدکننده روغن از روش پرس گرم استفاده می کنند و در تصفیه روغن مواد شیمیایی را به کار می گیرند. ممکن است شرکتی برای تولید روغن سالم و طبیعی از روش های دیگری استفاده کند. اما موارد مذکور رویه تولید روغن صنعتی است.
روش روغن گیری ارده با پرس گرم تفاوت دارد
مشاهده کرده ایم که برخی سایت های معروف و فعال در حزوه تولید روغن به اشتباه روغن کنجد پرس گرم را با روغن ارده یکی دانسته اند و حتی روش پرس گرم را هم روش روغن گیری ارده خوانده اند در حالی که به هیچ عنوان چنین نیست و این یک برداشت اشتباه است.
ساده ترین دلیل این است که روغن ارده یک روغن کهن و قدیمی است که از صدها یا هزاران سال پیش مورد استفاده انسان بوده است و در کتب طب سنتی از آن نام برده شده است. حال آن که روش پرس گرم روشی نوین است و در گذشته مورد استفاده نبوده است.
اما برای درک بهتر این اشتباه لازم است روش روغن گیری ارده توضیح داده شود. در روش روغن گیری ارده ابتدا دانه های کنجد پوست گیری می شوند. پس از آن کمی حرارت دیده و اصطلاحا تفت داده می شوند. سپس دانه های تفت داده شده با مقداری آب ترکیب شده و آسیاب می شوند تا خمیر ارده تولید می شود. در مرحله نهایی خمیر ارده تحت فشار پرس قرار گرفته و روغن آن استخراج می شود.
کاملا واضح است که در روغن گیری پرس گرم از دانه های کنجد پوست گیری نمی شود، کنجد حرارت بالایی می بیند و دانه های برشته شده با آب ترکیب نمی شود. اما در روش روغن ارده تمام این موارد خلاف این است.
تفاوت روغن کنجد پرس سرد با پرس گرم
در بخش های فوق هر یک از دو روغن کنجد پرس سرد و روغن کنجد پرس گرم به خوبی معرفی شد و ویژگی های هر یک ذکر شد. با این وجود در این بخش این دو روغن را با هم مقایسه می کنیم تا تفاوت و شباهت های آنها با هم مشخص شود.
ویژگی | پرس سرد | پرس گرم |
دمای روغن گیری | زیر ۴۰ – ۵۰ درجه | بسیار بالاتر از ۵۰ درجه |
خواص دانه های کنجد | حفظ می شود | کم می شود یا از بین می رود |
بوی کنجد | دارد | ندارد |
مزه کنجد | دارد | ندارد |
طبیعی و بکر است | بله | خیر |
میزان روغن دهی | متوسط | زیاد |
روغن کنجد پرس گرم بهتر است یا پرس سرد؟
روغن کنجد پرس سرد بهتر است چون سالم و طبیعی است و در تولید آن هیچ صدمه ای به دانه های کنجد وارد نشده و هیچ فرآیند غیرطبیعی روی کنجد انجام نمی شود. همانطور که در جدول مقایسه ای فوق همه اینها به خوبی مشخص است. در حالی که روغن کنجد پرس گرم اینطور نیست و در تولید آن از دمای بالا استفاده شده که به کنجد و روغن آن صدمه وارد می کند.
روغن کنجد پرس گرم احتمالا برخی از خواص کنجد را از دست می دهد و یا کلا خالی از خاصیت می شود. ضمن این که در کنار این روش احتمالا از روش های تصفیه شیمیایی هم استفاده می شود که می تواند به صدمه دیدن بیشتر روغن کنجد کند.
نتیجه این که روغن کنجد پرس سرد به دلیل طبیعی و بکر بودن آن بسیار بهتر از پرس گرم است. روغن ارده کنجد هم طبق نظر فعالین طب سنتی خوب است و می توانید از آن هم به جای روغن کنجد پرس سرد استفاده کنید.
جمع بندی
روغن کنجد پرس سرد و پرس گرم دو نوع از روغن کنجد هستند که یکی در دمای پایین روغن گیری می کند و دیگری در دمای بالا روغن کنجد را استخراج می نماید. روغن گیری به روش پرس سرد برای مصرف کننده بهتر است چون روشی سنتی و طبیعی است اما روش پرس گرم برای تولیدکننده خوب است چون سریع تر است و میزان بیشتری روغن از کنجد تولید می شود.
در پایان به شما توصیه می کنیم که اگر به دنبال خرید روغن کنجد سالم و طبیعی هستید برای یک بار هم که شده از روغن سرخ کردنی سالم و طبیعی داتام استفاده کنید تا مصرف روغن کنجد طبیعی و سالم را تجربه کنید. شرکت روغن داتام تولیدکننده روغن خوراکی سالم و طبیعی است که محصولات خود را از بهترین و مرغوب ترین دانه های کنجد تولید می نماید.
بدون دیدگاه