روغن های مایع خوراکی مثل روغن آفتابگردان یا روغن کنجد هم همچون دیگر موارد غذایی پس از مدتی فاسد و خراب می شوند و دیگر امکان استفاده از آنها وجود ندارد. عوامل مختلفی در خراب شدن روغن خوراکی موثر است که گرما، نور و اکسیژن موثرترین عوامل هستند. برای تشخیص روغن فاسد شده و تاریخ گذشته باید با علائم و نشانه های آن آشنا باشید.
علائم و نشانه هایی وجود دارد که به ما کمک می کند بتوانیم روغن مایع خراب یا فاسد شده را به راحتی تشخیص دهیم و از مصرف آن اجتناب کنیم. در اینجا چند علامت و نشانه برای تشخیص روغن فاسد شده معرفی شده که حتما برای شما مفید است.
با ما همراه باشید تا با همراهی هم این مطلب آموزشی را به پایان برسانیم.
آیا روغن های مایع خوراکی خراب می شوند؟
بله، روغن مایع خوراکی هم همچون دیگر مواد غذایی دارای تاریخ انقضا است و پس از مدتی خراب می شود. اما فارغ از این موضوع برخی عوامل محیطی وجود دارد که سرعت فاسد شدن روغن خوراکی را افزایش می دهد. نور، گرما و اکسیژن موثرترین عوامل در خراب شدن سریع روغن هستند و وجود آنها باعث می شود روغن مایع خوراکی با سرعت بیشتری به سمت فساد حرکت کند.
همه می دانیم که مواد غذایی دارای تاریخ انقضا هستند و پس از گذشت تاریخ مصرف خراب می شوند و دیگر قابلیت مصرف خوراکی ندارند. روغن های خوراکی هم دقیقا به همین صورت هستند. روغن آفتابگردان، روغن کنجد، روغن زیتون و دیگر روغن ها همگی پس از گذشت تاریخ مصرف فاسد و خراب می شود. اما عوامل محیطی هم در سرعت خراب شدن روغن های خوراکی تاثیر گذار هستند.
در واقع عوامل محیطی باعث می شود سرعت تخریب روغن افزایش یافته و روغن زودتر فاسد و غیرقابل مصرف شود. برای جلوگیری از خراب شدن روغن خوراکی باید آن را در شرایط مناسب محیطی نگهداری کرد تا بتوان آن را تا تاریخ انقضا مورد استفاده قرار داد.
در بخش های بعد اطلاعات بیشتری در مورد روغن مایع خراب و فاسد شده ارائه شده است.
علائم و نشانه های خراب شدن روغن مایع
روغن های خوراکی مایع مثل تمام مواد غذایی دیگر در زمان فساد از خود علائمی نشان می دهند که به کمک آنها می توان فهمید که روغن ما خراب شده است. با این که روغن های مایع از نظر منشاء گیاهی با هم تفاوت دارند و حتی برخی طبیعی و برخی صنعتی و کارخانه ای هستند اما همه آنها در زمان خراب شدن علائم و نشانه های مشخصی از خود نشان می دهند.
در ادامه برخی از نشانه های خراب شدن روغن مایع خوراکی بر اساس نظر کارشناسان این حوزه ذکر شده است.
– تغییر رنگ و تیره شدن روغن
یکی از نشانه های خوب برای تشخیص روغن فاسد شده تغییر رنگ آن است. روغن خراب و تاریخ مصرف گذشته برخلاف روغن سالم دارای رنگی تیره متمایل به قهوه ای است. روغن سالم رنگی روشن و شفاف دارد اما روغنی که فاسد شده باشد دچار تغییر رنگ می شود و رنگ روشن آن تیره شده و به سمت قهوه تمایل پیدا می کند.
البته تغییر رنگ صرفا به دلیل ماندن طولانی مدت روغن نیست بلکه روغن خوراکی در صورت حرارت دیدن زیاد و سوختن هم دچار تغییر رنگ می شود و رنگ آن به سمت تیرگی میل می کند؛ همانطور که وقتی مواد غذایی روی حرارت زیاد می سوزند رنگشان تیره می می شود. هرچه میزان تغییر رنگ و تیره شدن روغن بیشتر باشد به معنی خرابی یا سوختگی بیشتر آن است.
بنابراین اگر مشاهده روغن مایع خوراکی شما (هر روغنی که می خواهد باشد) به دلیل ماندن طولانی مدت یا حرارت دیدن زیاد دچار تغییر رنگ شد احتمالا فاسد شده است و این نشانه ای از خراب و فاسد شدن آن می باشد.
– از دست دادن شفافیت و کدر شدن
شفافیت دیگر ویژگی ذاتی روغن های سالم است که در زمان فساد آن را از دست می دهند. روغن سالم و طبیعی کاملا شفاف و روشن است به طوری که این شفافیت به راحتی قابل تشخیص است و اگر در ظرفی شیشه ای ریخته شود داخل و آن سوی روغن به خوبی قابل مشاهده است. ولی روغن خراب شده اینطور نیست.
روغن مایع به واسطه گذشتن تاریخ مصرف یا سوختن شفافیت خود را از دست می دهد و کدر می شود. این یک نشانه خیلی خوب برای شناسایی روغن فاسد شده است. اگر روغن شما کدر شده و شفافیت خود را از دست داده بهتر است آن را مورد استفاده قرار ندهید و دور بریزید.
– غلیظ شدن و کاهش حالت روان
روغنی که خراب شده باشد دیگر مثل قبلا حالت روان را ندارد و غلظت آن زیاد می شود. روغن مایع در حالت طبیعی غلظت پایینی دارد و به نوعی حالت روان دارد. مثل آب بدون غلظت نیست اما مشخصا روان است و این را با مشاهده آن به خوبی می توان متوجه شد. یعنی کسانی که معمولا از روغن می کنند می دانند که غلظت طبیعی در یک روغن چقدر است.
در مقابل روغنی فاسد شده یا روغنی که سوخته باشد حالت روان خود را از دست داده و غلظت پیدا می کند. چنین روغنی در مقایسه با روغن سالم کاملا قابل تشخیص است و می توان فهمید که این روغن غلظت بیشتری دارد و دیگر مثل قبل روان نیست.
– تغییر بو و مزه روغن
در برخی از موارد خراب شدن روغن با تغییر بو و مزه همراه است یعنی روغن فاسد شده تغییر مزه و بو پیدا می کند. این تغییر بو یا مزه می تواند به سمت تندی و تلخی باشد یا کلا عطر و طعم روغن نامطلوب شود. روغن مایع با ماندن طولانی مدت، گذشتن زمان زیاد از تاریخ انقضا یا نگهداری در شرایط بد و نامناسب مثل هوای گرم و مرطوب با نور زیاد می تواند دچار تغییر مزه شود. همچنین حرارت دیدن زیاد روغن هم عاملی دیگر برای تغییر مزه و بوی آن است.
این که می گوییم ممکن است خرابی روغن با تغییر بو و مزه همراه باشد به این جهت است که خیلی از روغن های مایع مخصوصا روغن های کارخانه ای بدون بو و مزه هستند و در صورت خراب شدن هم ممکن است تغییری در بو و مزه آن ها ایجاد نشود. چون اصلا بو و مزه ای ندارند که بخواهد تغییر کند.
تغییر بو و مزه بیشتر در مورد روغن های طبیعی و بکر مثل روغن کنجد و روغن زیتون که به طور طبیعی دارای بو و مزه هستند بیشتر صدق می کند. در هر صورت اگر روغن بکر شما دچار تغییر بو و مزه شد، هر چند پول زیادی برایش پرداخته اید اما بهتر است دیگر از آن استفاده نکنید.
– عدم ایجاد حباب در اطراف غذا (هنگام سرخ کردن)
نشانه ای از روغن خراب و تاریخ انقضا گذشته که کمتر مورد توجه واقع شده است عدم ایجاد حباب هنگام سرخ کردن مواد غذایی است. حتما دیده اید هنگامی که مواد غذایی را در روغن داغ می ریزید و غذا شروع به سرخ شدن می کند در اطراف ماده غذایی حباب های ریز ایجاد می شود. این حباب های ریز نشانه سالم بودن روغن است که در حرارت بالا غذا را سرخ می کند.
اما روغن فاسد شده این ویژگی را ندارد. یعنی اگر روغن مایعی که خراب شده است را داخل تابله بریزید و آن را داغ کنید و مثلا سیب زمینی یا گوشت را داخل آن بی اندازید فرآیند طبیعی سرخ شدن اتفاق نمی افتند و در کنار غذا حباب های ریز ایجاد نمی شود. اگر شاهد این وضعیت برای روغن خود بودید حتما آن را کنار بگذارید و از روغن سالم استفاده کنید.
– کف کردن (کف آلود شدن)
متخصصین تغذیه بر این باور هستند که کف کردن روغن هم گاهی به معنی خراب شدن روغن است؛ البته خراب شدن بر اثر حرارت زیاد یعنی روغنی که در اثر حرارت زیاد بسوزد و خراب شود. بعضی مواقع پیش می آید که با سرخ شدن غذا، روغن شروع به کف کردن می کند و حتی کاهی کف به اندازه ای زیاد است که روغن کف آلود می شود. خب این می تواند نشانه ای از خراب شدن روغن باشد. اما همیشه هم اینطور نیست. چون خیلی از اوقات روغن های سالم هم کف می کنند.
مثلا سرخ شدن سیب زمینی در روغن زیاد با حرارت بالا باعث ایجاد کف آلود شدن روغن می شود. در حالی که خیلی از اوقات روغن سالم است و فاسد نشده است. بنابراین می توان اینطور نتیجه گیری کرد که کف کردن زیاد روغن به تنهایی نمی تواند نشانه ای برای تشخیص روغن فاسد باشد و بهتر است در صورت مشاهده کف زیاد در روغن از دیگر نشانه ها همچون تغییر رنگ روغن یا غلظت بالای آن کمک بگیرید.
چطور از فاسد شدن روغن مایع مطمئن شویم؟
به کمک نشانه های فوق می توان از خراب یا سالم بودن روغن مایع اطلاع پیدا کرد. برای این کار کافیست در روغن خود به دنبال نشانه های فوق باشید. هر یک از نشانه ها را که پیدا کردید دلیلی برای خراب بودن روغن می باشد. البته برای اطمینان از خرابی روغن بهتر است تنها به یک نشانه اتکا نکنید و از وجود حداقل دو نشانه در روغن مطمئن شوید. در این صورت می توان با اطمینان بیشتری گفت که روغن خراب شده و دیگر نمی توان از آن استفاده کرد.
اگر تنها یکی از نشانه های خرابی روغن در روغن شما وجود داشته باشد ممکن است روغن در آستانه خرابی باشد یا تا چند وقت دیگر شروع به خراب شدن کند. شاید هم کاملا فاسد نشده باشد و تنها بخشی از آن از بین رفته و خراب شده است.
آیا روغن مایع تاریخ مصرف گذشته حتما خراب شده است؟
خیر، اگر روغن مایع خوراکی را در شرایط مناسب نگهداری کرده باشید معمولا تا رسیدن تاریخ مصرف خراب نمی شود بلکه می توان مدتی هم پس از گذشتن تاریخ مصرف از آن استفاده کرد. این وضعیت در تمام مواد غذایی یکسان است و خیلی از مواد غذایی را با نگهداری در شرایط مناسب می توان برای مدتی پس از تاریخ انقضا هم مورد استفاده قرار داد. شرایط مناسب برای نگهداری روغن های خوراکی عبارت است:
- دمای مناسب (دمای اتاق)
- دور از نور خورشید (عدم تابش نور زیاد)
- محیط خشک و بدون رطوبت
- عدم تماس با اکسیژن زیاد (بسته بودن درب)
- حرارت ندیدن
اگر روغن خود را در چنین محیطی نگهداری کنید می توانید برای مدتی طولانی تر از آن استفاده نمایید.
جمع بندی
روغن خراب یا فاسد شده نشانه های دارد که به کمک آن نشانه ها می توان به راحتی روغن سالم را از روغن ناسالم و فاسد تشخیص داد. غلظت بالا، رنگ تیره، کدر شدن و داشتن بو و مزه نامطبوع از جمله نشانه های روغن ناسالم و خراب شده است. البته اطمینان از خرابی روغن بهتر است تنها به یک نشانه اتکا نکنید و از وجود حداقل دو نشانه در روغن خود اطمینان حاصل کنید تا مطمئن شوید که روغن حتما خراب شده است.
بدون دیدگاه