روغن کانولا و روغن کلزا دو نوع از روغن های گیاهی موجود در بازار هستند که از آنها برای تولید روغن مایع خوراکی و روغن سرخ کردنی استفاده می شود. این دو روغن جزء روغن هایی هستند که سابقه چندانی ندارند و تنها چند سالی است که پای آنها به بازار روغن های خوراکی و سرخ کردنی باز شده است.
از این روی احتمالا خیلی ها همچنان نمی دانند که روغن کانولا دقیقا چیست و چه تفاوتی با روغن کلزا دارد. اگر شما هم جزء این دسته از افراد هستید پس الان جای درستی قرار دارید چون در این مطلب دو روغن کانولا و کلزا به صورت جامع معرفی شده و ویژگی های هر شرح داده شده است.
پس با ما همراه باشید و این مطلب آموزشی شرکت داتام را تا انتها مطالعه کنید.
روغن کلزا چیست؟
روغن کلزا (به انگلیسی Colza یا Rapeseed) روغنی است که از دانه های گیاه کلزا استخراج می شود. کلزا گلی زرد رنگ است که برگ های ریز زیادی دارد. در هر گیاه کلزا همچون خوشه گندم تعداد زیادی دانه وجود دارد که این دانه ها همان دانه هایی است که از آنها روغن گیری می شود. به دلیل وجود سطح بالایی از روغن در دانه های کلزا از این گیاه برای استخراج و تولید روغن مایع گیاهی استفاده می شود.
محل رویش کلزا در اطراف دریای مدیترانه و مناطقی از اروپا بوده و آنطور که گفته شده این گیاه از زمان های گذشته هم مورد استفاده قرار می گرفت. دانه ای روغنی کلزا چیزی میان ۲۵ تا ۵۵ درصد روغن در خود دارند. روغن استحصال شده از کلزا دارای اسیدهای چرب اشباع نشده بوده و کلسترول ندارد. از این جهت برای تغذیه مناسب است.
روغن کلزا تنها مصرف خوراکی ندارد و از آن در تولید محصولات شوینده نیز استفاده می شود. اما مهم ترین محل مصرف روغن کلزا تولید روغن های مایع خوراکی است. در ایران هم برندهای گوناگون از روغن کلزا برای تولید محصولات خود از جمله روغن مایع پخت و پز و روغن مخصوص سرخ کردن استفاده می کنند.
روغن کانولا چیست؟
روغن کانولا (به انگلیسی Canola) از دانه های گیاه کانولا استخراج می شود. گیاه کانولا گونه ای از گیاه کلزا است که به روش اصلاح سنتی توسط دانشمندان کانادایی تولید شده و برخی از معایب کلزا از جمله اسید اروسیک بالا دیگر در آن وجود ندارد.
در دهه های قبل دانشمندان در نظر داشتن با ایجاد اصلاحاتی در کلزا برخی معایب آن را رفع کرده و فوایدی به آن اضافه کنند. لذا توانستند با اصلاح سنتی گیاه کلزا گونه جدیدی به نام کانولا را ایجاد کنند که مواد مضر اسید اروسیک در آن به شدت کاهش پیدا کرد.
پس از ایجاد گل کانولا، بارها روی آن تغییرات جدید انجام شد تا دانه های روغنی آن کیفیت بیشتری برای روغن گیری داشته باشد. به علاوه این که تلاش شد این گیاه نسبت به سموم و آفت ها مقاومت بیشتری داشته باشد.
اکنون بخش قابل توجهی از بازار روغن های مایع در اختیار کانولاست و روغن حاصل از این گیاه اصلاح شده توانسته پا به پای روغن آفتابگردان پیش برود. حتی برخی نظر دارند که روغن کانولا سومین روغن نباتی معروف در دنیا می باشد.
مهم ترین خواص و فواید روغن کانولا
در بخش های ابتدای مطلب توضیحات مفصلی در مورد فواید روغن کانولا وبرتری آن نسبت به کلزا ارائه شد. در اینجا مهم ترین خواص و فواید روغن کانولا به صورت مجزا تشریح شده است.
- گلوکز و اسید اروسیک پایین
- دارای چربی غیراشباع
- مقدار کم چربی اشباع شده
- نقطه دود بالا
- دارای امگا ۳ و امگا ۶
مضرات و معایب روغن کانولا
روغن کانولا هم همچون دیگر روغن ها در کنار فواید خود دارای مضراتی هم هست. در ادامه برخی از مضرات این روغن مشهور ذکر شده است.
- دارای میزان زیادی از چربی های امگا ۶
- احتمال تاثیر بد بر عملکرد حافظه
- از بین رفتن خواص روغن به دلیل فرایندهای طولانی تصفیه
- احتمال افزایش التهاب بدن
آیا روغن کانولا تراریخته است؟
در مورد تراریخته بودن گیاه کانولا ۲ نظر وجود دارد.
یک نظر که نظر رایج است می گوید گونه های اولیه کانولا به روش اصلاح سنتی (نه اصلاح ژنتیکی) تولید شده اند و در واقع تراریخته نیستند. اما در زمان های بعد روی آن اصلاحات ژنتیکی پی در پی انجام شده است به طوری که درصد بالایی از کانولاهای در حال کشت در آمریکای شمالی (کانادا) از نظر ژنتیکی اصلاح شده (تراریخته یا مهندسی ژنتیک شده) است.
نظر دیگر این است کانولا از ابتدا به صورت طبیعی وجود داشته و تنها گونه های فعلی با مهندسی ژنتیک تولید شده اند.
روغن کلزا و روغن کانولا چه تفاوت هایی دارند؟
روغن کانولا و کلزا اگرچه از دو گیاه مشابه با منشا یکسان تولید می شوند اما از نظر خواص و ویژگی ها تفاوت هایی با هم دارند. اصلا هدف از تولید گیاه کانولا اصلاح معایب گیاه کلزا بوده است. در ادامه تفاوت و ویژگی های روغن کانولا و کلزا مورد بررسی قرار گرفته است.
– منشا و طبیعت (ژنتیک): کلزا یک گیاه طبیعی است که از گذشته وجود داشته، پس روغن کلزا هم روغنی بکر و طبیعی است و اصلاحی در آن انجام نشده است. اما کانولا یک گیاه اصلاح شده است که توسط دانشمندان پرورش داده شده است. بنابراین روغن کانولا یک روغن اصلاح شده به حساب می آید.
– اسید اروسیک: روغن کلزا دارای اسید اروسیک بالایی است اما این مشکل در روغن کانولا رفع شده و اسید اروسیک روغن کانولا کاهش پیدا کرده است. اصلا یکی از اهداف تولید روغن کانولا همین مولفه مضر بوده است.
– اسید ایراسیس و گلوکز: در گونه جدیدی از روغن کلزا اسید ایراسیس و گلوکز کمتر است در حالی که روغن کلزا مقدار بیشتری از آن را داراست.
– حرارت پذیری (نقطه دود): نقطه دود که یک مولفه مهم برای روغن های سرخ کردنی است در روغن کانولا حدودا ۲۲۰ درجه و در روغن کلزا حدودا ۲۰۴ درجه سانتی گراد است. نقطه دود بالاتر در روغن کانولا یعنی این روغن حرارت پذیری بیشتری داشته و دیرتر در برابر حرارت آسیب می بیند و می سوزد.
– حوزه مصرف: روغن کلزا بیشتر مصرف خوراکی دارد اما روغن کانولا در طیف گسترده ای از صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. صنایع مختلفی همچون تولید مواد شوینده، صابون سازی، سوخت دیزل، روان کننده ها، تولید مواد آرایشی و … برخی از صنایعی هستند که از روغن کانولا استفاده می کنند.
– میزان استفاده و شهرت: روغن کلزا در گذشته بیشتر مصرف داشت اما با تولید گل کانولا و استخراج روغن کانولا توجه بازار مصرف بیشتر به سمت روغن کانولا جلب شد.
مقایسه روغن کانولا و روغن کلزا
در بخش قبل دو روغن کانولا و کلزا از نظر مولفه های مختلف با هم مقایسه شدند و توضیحات مختصری در مورد هر ویژگی ارائه شد. در این بخش مقایسه دو روغن در قالب جدول انجام شده است.
| ویژگی | روغن کانولا | روغن کلزا |
| ژنتیک | اصلاح شده | بکر |
| نقطه دود | ۲۲۰ درجه | ۲۰۴ درجه |
| موارد مصرف | صنایع مختلف از جمله تولید شوینده، روان کننده، مواد آرایشی | بیشتر خوراکی |
| کاربردهای خوراکی | پخت و پز، سرخ کردن و … | پخت و پز، سرخ کردن و … |
| اسید اروسیک | پایین | بالا |
| اسید ایراسیس و گلوکز | پایین | بالا |
روغن کلزا برای مصرف مناسب تر است یا روغن کانولا؟
انتخاب روغن مناسب مصرف برای برخی افراد دغدغه جدی است و خیلی ها انواع روغن های خوراکی را با هم مقایسه می کنند و می خواهند بدانند که کدام روغن برای مصارف خوراکی مناسب است. در اینجا هم موضوع انتخاب روغن مناسب برای آشپزی (پخت و پز، سرخ کردن و تهیه دسر) از میان دو روغن کلزا و کانولا است.
در ادامه روغن مناسب برای هر یک از مصارف آشپزی معرفی شده است.
– روغن مناسب پخت و پز: با توجه به این که روغن کلزا به صورت ذاتی دارای نکات منفی از جمله اسید اروسیک بالا است و این معایب در روغن کانولا رفع شده است بهتر است برای آشپزی و پخت و پز از روغن کانولا کانولا استفاده شود.
– روغن مناسب سرخ کردنی: روغن سرخ کردنی باید حرارت پذیری بالایی داشته باشد. روغن کانولا نقطه دود بالاتری نسبت به روغن کلزا دارد که این برای سرخ کردن غذا بسیار مهم است.
– روغن مناسب برای تهیه دسر (سالاد، کیک و …): به دلیل اصلاح شده بودن روغن کانولا و عدم وجود معایب کلزا در آن بهتر این است که از روغن کانولا به جای کلزا برای تهیه دسر استفاده شود.
– بهترین روغن برای تمام مصارف: با عنایت به موارد فوق اینطور نتیجه گیری می شود که به دلیل اصلاح شده بودن روغن کانولا و رفع برخی معایب روغن کلزا توسط دانشمندان بهتر است به طور کلی از روغن کانولا به جای روغن کلزا استفاده شود تا هم از نقطه دود بالای آن استفاده شود و هم از معایب کلزا برای سلامتی در امان بود.
نکته مهم: در مورد استفاده از روغن کانولا توجه به صنعتی یا سنتی بودن آن اهمیت زیادی دارد. اگر برای شما سلامت غذایی و زندگی سالم اهمیت دارد بهتر است از روغن های صنعتی کانولا که با فرآیندهای صنعتی و شیمیایی تولید می شوند استفاده نکنید. در عوض از روغن کانولا بکر و و تصفیه نشده استفاده کنید که بو و مزه آن گرفته نشده باشد.
فرآیند استخراج و تولید روغن کانولا
به طور کلی روش استخراج روغن های مایع گیاهی اکثرا یکی است. روغن کانولا هم همچون روغن های گیاهی دیگر از دانه های روغنی تولید استخراج می شود. در ادامه فرایند استخراج روغن کانولا به ترتیب مراحل ذکر شده است.
۱- جداسازی دانه: در ابتدا دانه های جدا شده کانولا که وارد کارخانه می شوند باید از ناخالصی هایی همچون چوب و سنگ و … جدا شوند. در این مرحله دانه ها پاکسازی شده و ناخالصی ها جدا می شوند.
۲- شکستن دانه: پس از پاکسازی دانه های روغنی وارد محیطی مخصوص می شوند تا دمای آنها تا حدود ۳۵ درجه افزایش پیدا کند. پس از گرم شدن، دانه ها به وسیله غلتک هایی شکسته می شوند تا فرآیند روغن گیری سهولت پیدا کند.
۳- پخت دانه: برای روغن گیری آسان تر لازم است دانه ها نرم تر شوند. پس آنها را برای مدتی نسبتا طولانی در معرض بخار قرار می دهند. در این مرحله دانه ها حدودا ۱۵ دقیقه در بخار با دمای حداقل ۸۰ درجه قرار می گیرند.
۴- پرس دانه: پس از انجام مراحل فوق و نرم شدن دانه ها برای استخراج روغن کانولا، دانه ها زیر پرس قرار می گیرند. در این مرحله دانه ها زیر دستگاه فشار می روند و این فشار باعث می شود حدودا ۸۰ درصد از روغن موجود در دانه ها استخراج شود
۵- استفاده از حلال: در مرحله قبل بیشتر روغن موجود در دانه ها استخراج شد اما همچنان ۲۰ درصد روغن در آنها موجود است. برای استخراج روغن های باقی مانده از ترکیب شیمیایی استفاده می شود. به این صورت که دانه ها در ترکیب شیمیایی هگزان تجزیه شده و روغن آنها باقی می ماند. پس از حرارتی حدودا ۱۰۰ درجه ای به ترکیب داده می شود تا هگزان از کنجاله کانولا جدا شود.
۶- تصفیه روغن: در مرحله پایاین باید روغن استخراج‌شده تصفیه شود. با استفاده از روش های شیمیایی و صنعتی همچون استفاده از فسفریک‌‌اسید و یا فیلتراسیون روغن تصفیه شده و آماده بسته بندی و ارائه به بازار مصرف می شود.
تا اینجا فرآیند تولید روغن مایع است. اگر قرار باشد روغن مایع کانولا به روغن جامد کانولا تبدیل شود یک فرآیند دیگر با عنوان هیدروژنه کردن (که در آن روغن با هیدروژن ترکیب می شود) انجام می شود که در نتیجه آن روغن مایع به روغن جامد کانولا تبدیل می شود. روغن جامد ماندگاری بیشتری نسبت به روغن مایع داشته و در دمای اتاق حالت جامد پیدا می کند.
جمع بندی
مشاهده کردید که روغن کلزا و روغن کانولا چه هستند و چه شباهت و تفاوت هایی با هم دارند. بنابراین از این پس هنگام مراجعه به فروشگاه برای خرید روغن مایع دیگر می دانید که هر یک از روغن های کانولا و کلزا چه ویژگی هایی دارند و شما باید کدام را خریداری کنید.
در پایان به شما توصیه می کنیم جهت افزایش سطح سلامت خود و خانواده تان و تهیه غذای سالم از روغن های سالم و طبیعی داتام استفاده کنید. ما در شرکت داتام بهترین و با کیفیت ترین روغن های مایع خوراکی را برای مصارف پخت و پز و سرخ کردن برای شما مشتریان عزیز فراهم کرده ایم. روغن سرخ کردنی داتام یک روغن مناسب برای سرخ کردن های سطحی و تفت دادن است که پیشنهاد می شود از آن استفاده نمایید.
سلام
خیلی ممنون از اطلاعات مفیدتون ولی وقتی مراجعه می کنیم که روغن یا برنج یا سایر محصولات بخریم تعیین که نمی کنیم ؛ این وظیفه سازمان حمایت از مصرف کننده است که فکر بقیه باید باشه
من نمی دونستم روغن کانولا هم نوع بکر داره فکر می کردم فقط روغن زیتون و کنجد بکر دارند. شما که نوشتید دیدم تو اینترنت جستجو کردم متوجه شدم که در بازار هم روغن های بکر کانولا موجود است.
روغن کانولا که میگن تراریخته است چطور می تونه خاصیت داشته باشد؟!
سلام، در متن هم ذکر شده که گیاه اولیه کانولا با اصلاح سنتی ایجاد شده نه دستکاری ژنتیکی. در سایت های رسمی هم منابعش موجود است. اون که گفته می شود تراریخته است روغن های کانولای موجود در کانادا است تو اکثر گیاهان اون دستکاری شده هستند. اما در مورد کانولای ایران نمی توان به درستی ادعا کرد که همان گونه های تراریخته در حال کشت هستند.
سلام خسته نباشید ظاهرا روغن کانولا انرژی زیادی دارد و سرشار از مواد مغذی و معدنی است که برای تامین انرژی بدن و تامین نیاز افراد در حال رشد یا افراد ضعیف مثل بیماران و سالمندان خیلی مناسب است. خوبه که این رو هم ذکر کنید