روغن کنجد، این روغن خوشمزه، سالم و دوست داشتنی که ریختن آن در غذا عطر و طعم فوق العاده ای به غذا می دهد تنها در کارخانه و با دستگاه های روغن گیری تولید نمی شود. روغن کنجد را می توان در خانه هم تولید کرد. حتما لازم نیست برای داشتن روغن کنجد آن را از فروشگاه خریداری کنید بلکه می توان با روشی آن را در خانه تولید کنید.
برای تهیه و تولید روغن کنجد در خانه روش هایی وجود دارد که در این مطلب معرفی شده است. بنابراین اگر می خواهید طرز تهیه روغن کنجد در خانه را آموزش ببینید و خودتان در منزل اقدام به استخراج روغن کنجد طبیعی کنید این مطلب ناب را از دست ندهید.
آیا می توان در خانه روغن کنجد طبیعی گرفت؟
اولین سوالی که اکثر افراد با مشاهده این مطلب و این عنوان به ذهنشان خطور می کند این است که مگر می شود در خانه روغن کنجد تولید کرد؟ برخی پا را فراتر گذاشته و می گویند مگر اصلا می شود در خانه روغن استخراج کرد؟ تصور خیلی ها بر این است که روغن حتما باید در کارخانه یا نهایتا با دستگاه های پرس تولید شود و فرآیند تولید آن طوری نیست که بتوان در خانه آن را انجام داد.
اما اینطور نیست. در پاسخ به این دو سوال باید گفت که بله می توان از دانه های کنجد در خانه روغن استخراج کرد. کنجد هم همچون دیگر دانه های گیاهی در داخل خود مقدار زیادی روغن ذخیره شده دارد که تحت شرایطی خاص این روغن ها از دانه کنجد بیرون می آید.
برای خارج کردن روغن دانه های کنجد نیاز به فشار یا حرارت است. در کارخانه ها یا با دستگاه های روغن گیری فشار عامل استخراج روغن است. در خانه که ما به دستگاه پرس دسترسی نداریم از عامل حرارت استفاده می کنیم. یعنی شبیه به پخت غذا به کنجد حرارت می دهید تا روغن داخل خود را آزاد کند. به همین آسانی می توان از کنجد روغن استخراج کرد.
در ادامه مواد اولیه و مراحل تهیه روغن کنجد طبیعی در منزل به صورت مفصل شرح داده شده است.
مواد و تجهیزات لازم برای تهیه روغن کنجد خانگی
برای تهیه حدود ۳۰۰ گرم روغن کنجد در خانه با روش حرارت دادن ما به مواد اولیه و ابزار و وسایل زیر نیاز داریم. شما بسته به میزان روغن خانگی مورد نیاز خود می توانید میزان مواد اولیه را بیشتر یا کمتر کنید.
- یک کیلو کنجد
- ۴ کیلو روغن خوراکی
- اجاق گاز یا فر
- مخلوط کن
- پارچه توری نازک
همانطور که ذکر شد این میزان کنجد و روغن خوراکی برای تهیه ۳۰۰ گرم روغن کنجد اصل و خانگی است. در این روش میزان روغن دهی کنجد تقریبا ۳۰ درصد است. یعنی یک سوم کنجد به روغن تبدیل می شود.
اگر بیش از این مقدار روغن کنجد خانگی نیاز دارید باید مواد اولیه را بیشتر کنید. اما پیشنهاد ما این است که برای مرتبه اول با مقادیر کمتر شروع کنید و اگر از روغن بدست آمده رضایت داشتید مجدد با مقادیر بیشتر روغن کنجد تولید کنید.
مراحل تهیه روغن کنجد طبیعی در خانه
خب به موضوع اصلی این مطلب رسیدیم. مراحل تهیه روغن از دانه های کنجد. برای استخراج روغن کنجد خالص و طبیعی از دانه های کنجد باید مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید تا بتوانید به بهترین نحوه روغن دانه های کنجد را خارج کنید. مراحل کار به شرح زیر است.
مرحله ۱: حرارت دادن به کنجد (برشته کردن)
ابتدا باید دانه های کنجد را حرارت دهید. حرارت دادن باعث می شود دانه های کنجد برشته شده و عطر و طعم دلپذیر و آجیلی پیدا کند. در زمان برشته شدن کنجد بوی مطبوع آن به خوبی مشهود است. برای برشته کردن دانه ها می توانید از اجاق گاز یا فر استفاده کنید.
– حرارت دادن با اجاق گاز: دانه ها در یک قابلمه یا تابه با اندازه مناسب بریزید و روی شعله متوسط اجاق گاز قرار دهید. با گرم شدن ظرف کم کم کنجدها را هم بزنید تا همه آنها یکسان حرارت ببینند. ممکن است دانه های کنجد در زمان حرارت دیدن مانند ذرت از جا بپرند. اگر پرش آنها زیاد است می توانید درب ظرف را ببندید تا بیرون نریزند. بعد از گذشت حدود ۱۰ دقیقه حرارت دیدن احتمالا کنجد ها به اندازه کافی برشته شوند.
– حرارت دادن با فر: برای استفاده از فر باید دمای آن را روی ۳۵۰ درجه فارنهایت (۱۷۷ درجه سانتیگراد) قرار دهید تا دانه ها به خوبی حرارت ببینند. کنجدها را در سینی بریزید و خوب پخش کنید و سینی را در داخل فر قرار دهید. هر ۵ دقیقه درب فر را باز کنید کنجدها را کمی هم بزنید تا به صورت یکسان حرارت ببینند. این کار را برای حدود ۱۵ دقیقه ادامه دهید تا کنجدها به خوبی برشته شوند.
برای اطمینان از تفت دیدن کافی کنجدها به بو و رنگ کنجدها توجه کنید. کنجد برشته شده باید عطر و بوی دلپذیر آجیلی داشته باشد. در زمان برشته شدن کنجد بوی دانه ها به خوبی قابل استشمام است. همچنین رنگ کنجد برشته شده قهوه ای طلایی است. اگر این دو ویژگی را مشاهده کردید دیگر باید حرارت دادن به کنجد را پایان دهید. کنجد پخته را در ظرفی باز بریزید و بگذارید تا سرد شود.
نکته: مسئله شایع در پختن کنجد سوختن یا برشته شدن بیش از حد آن است. دقت کنید که کنجدها اصلا نباید بیش از اندازه برشته شوند. اگر دانها به رنگ قهوه ای تیره درآیند یعنی بیش از حد حرارت دیده اند. چنین دانه هایی روغن مناسبی به دست نمی دهند. برای این که گرفتار چنین وضعیتی نشوید باید در طول فرآیند حرارت دیدن، دانه ها را به دقت مشاهده کنید و در فواصل زمانی کوتاه آن را هم بزنید تا نسوزد.
مرحله ۲: اضافه کردن روغن خوراکی
به دلیل این که ما از روش پختن و حرارت دادن برای استخراج روغن کنجد استفاده می کنیم و دانه های کنجد هم خشک هستند و امکان پختن مستقیم آنها وجود ندارد باید مقداری روغن به آنها اضافه کنیم تا در زمان پخت روغن اضافه شده حرارت را به خوبی به داخل کنجد ها نفوذ دهد. برای این کار ما به یک روغن خوراکی احتیاج داریم تا این کار را برای ما انجام دهد.
از هر روغنی می توان استفاده کرد اما بهترین گزینه خود روغن کنجد است. اما روغن آفتابگردان یا کانولا هم به دلیل در دسترس بودن می تواند مورد استفاده قرار گیرد. دقت کنید که این روغن اضافه شده قرار نیست در داخل روغن کنجد ما باقی بماند. پس از پایان کار کنجد از روغنی که خودمان اضافه کرده ایم جدا می شود. با این حال باید روغنی را انتخاب کنید که سالم و طبیعی باشد تا سلامت روغن کنجد خانگی ما را از بین نبرد.
اگر طبق دستورالعمل یک کیلو کنجد استفاده کرده اید باید ۴ کیلو روغن خوراکی مخلوط کنید. اگر نه باید به ازای هر پیمانه کنجد، ۴ پیمانه روغن به دانه ها اضافه کنید. یعنی باید چهار برابر میزان کنجدها روغن اضافه کنید. به نظر مقدار زیادی می آید اما چاره ای نیست. این به ما کمک می کند بتوانیم روغن کنجد را بهتر و بیشتر استخراج کنیم.
مرحله ۳: پخت دانه ها در روغن
در مرحله قبل روغن را به دانه ها اضافه کردیم تا بتوانیم در این مرحله آنها را به خوبی بپزیم. پس ترکیب کنجد و روغن را روی اجاق گاز قرار دهید و بگذارید حدود ۱۰ دقیقه با شعله ملایم گرم شود. گرم شدن ترکیب ما باعث می شود استخراج روغن کنجد تسهیل شده روغن کنجد بیشتری از دانه های خارج شود.
اگر زمان کمی بیشتر هم شد مشکلی ندارد. مهم این است که دانه های کنجد در قابلمه همچون غذا پخته شده و آماده روغن گیری شوند. نکته مهم این است که در این مرحله قرار نیست رس کنجدها را بکشیم. تنها مقداری حرارت به آنها می دهیم تا دانه ها برای مرحله بعدی آماده شوند. لذا پس از حرارت دیدن کافی دانه ها و روغن، شعله را خاموش کنید.
مرحله ۴: مخلوط کردن ترکیب
می خواهیم دانه ها را در مخلوط کن بریزیم و مخلوط کنیم. پس مخلوط کن را حاضر کنید و با احتیاط روغن و دانه‌های داخل قابلمه را در داخل مخلوط کن بریزید. اگر مواد خیلی داغ هستند و ظرف مخلوط کن پلاستیکی است می توانید کمی صبر کنید تا از حرارت آن کاسته شود.
پس از ریختن مواد در مخلوط کن آن را با سرعت متوسط روشن کنید تا دانه های کنجد خرد شوند. می خواهیم دانه های کنجد به اندازه کافی خرد و ریز شوند طوری که کاملا له شده و حالت آسیاب شده پیدا کنند. پس به مخلوط کردن ادامه دهید تا کنجدها به این حالت در آیند.
مرحله ۵: کنار گذاشتن مخلوط
پس از پایان مخلوط کردن باید اجازه دهید مواد بدون حرکت باقی بماند. اگر بخواهید می توانید همان ابتدا مواد را در ظرفی دیگر بریزید سپس اجازه دهید مخلوط بین ۱ تا ۲ ساعت به همین حالت باقی بماند تا روغن استخراج شده روی مواد قرار گیرد.
با باقی ماندن مواد به حالت ساکن روغن کنجد استخراج شده کم کم به سمت بالای مواد می آید و روغن اضافه شده به سمت پایین می رود. بسته نه نوع روغن اضافه شده به دانه ها سرعت جدا شدن متفاوت است. اگر از روغن آفتابگردان استفاده کرده اید پس از ۲ ساعت شاهد جدا شدن روغن ها خواهید بود.
مرحله ۶: جداسازی روغن کنجد
با رو آمدن روغن کنجد می توانید با یک قاشق یا ملاقه به آرامی روغن کنجد را از روی ترکیب بردارید و در ظرفی دیگر بریزید. این کار را ادامه دهید تا تمام روغن کنجد روی محلول را جدا کنید. حالا برای جداسازی کامل روغن کنجد از روغن خوراکی باید از پارچه توری نازک استفاده کنیم.
پارچه را روی ظرفی قرار دهید و مخلوط را داخل آن بریزید و بگذارید مدتی بماند تا روغن داخل مخلوط کم کم از پارچه عبور کرده و داخل ظرف بریزید. تفاله یا کنجاله هم روی پارچه باقی می ماند. به این صورت روغن کنجد تولید شده به خوبی از ترکیب استخراج می شود.
مرحله ۷: نگهداری روغن کنجد تولید شده
روغن کنجد گرفته شده را می توانید برای مدت طولانی نگهداری کنید. البته نه در حد ۲ سال ماندگاری روغن های بسته بندی شده کارخانه ای. این روغن چون به صورت خانگی تهیه شده ماندگاری کمتری دارد. در دمای اتاق و شرایط نگهداری مناسب (دور از نور خورشید و رطوبت زیاد) ماندگاری ۶ تا ۸ ماهه دارد. اما می توان آن را برای مدت طولانی تری در یخچال نگهداری کرد که البته چندان منطقی نیست.
دقت کنید که زمان ارائه شده به عنوان تاریخ مصرف روغن کنجد خانگی حدودی است و تا حد زیادی به شرایط نگهداری بستگی دارد. اگر در این مدت زمان روغن بو و حالت طبیعی خود را حفظ کند مشکلی ندارد اما اگر روغن بوی ترش یا تلخی بدهد یعنی فاسد شده است و دیگر قابلیت مصرف ندارد.
آیا تولید روغن کنجد خانگی به صرفه است یا خرید روغن کنجد از بیرون؟
اگر به دنبال راهی برای کاهش قیمت روغن کنجد و به صرفه بودن آن هستید بدانید که این روش چندان مناسب نیست. درست است که در این روش شما هزینه روغن گیری و سود حاصل از فروش را به فروشگاه پرداخت نمی کنید اما زحمت و دردسر زیادی برای تولید این نوع روغن باید متحمل شوید. از طرفی میزان روغنی که از دانه های کنجد تولید می کنید کمتر از روش های دستگاهی است.
در حالت طبیعی و با استفاده از دستگاه های روغن گیری پرس سرد هر کیلو کنجد ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم روغن کنجد می دهد یعنی میزان روغن دهی آن ۴۰ تا ۵۰ درصد است. اما در روش خانگی میزان روغن دهی حدودا ۳۰ درصد است و از هر کیلو کنجد ۳۰۰ گرم روغن بدست می آید.
اما در مقابل شما پس از روغن گیری کنجاله ای در اختیار دارید که بسیار چرب است و حجم زیادی روغن کنجد در خود دارد. شما می توانید آن را در غذا بریزید یا از آن به عنوان حلوا ارده برای صبحانه استفاده کنید. در کنار این موارد حجم کار هم بسیار مهم است. در مقادیر کم که روغن حاصل کم است اختلاف قیمت آن با روغن بیرون هم کم است و شاید چندان به صرفه نباشد. اما ممکن است برای حجم های بالا مناسب باشد.
شاید بگویید که قیمت اهمیت ندارد و به دنبال تهیه روغن کنجد اصل هستیم. خب در این صورت می توانید خودتان کنجد مورد نظر را به فروشگاه های روغن گیری بدید تا در حضور خودتان در دستگاه بریزید و روغن کنجد تولید شده که کاملا اصل و طبیعی است را به شما تحویل دهد. در این صورت هم زحمات روغن گیری در خانه را متحمل نمی شوید و هم می توانید با استفاده از دستگاه پرس بالاترین بهره وری و روغن گیری را انجام دهید.
جمع بندی
در این مطلب طرز تهیه روغن کنجد در خانه به صورت مرحله به مرحله آموزش داده شد تا به کمک آن بتوانید در خانه روغن کنجد خالص و اصل تهیه کنید. اما این روش نسبت به روش پرس سرد به صرفه نیست. اگر می خواهید روغن کنجد اصل و خالص تهیه کنید بهتر است خودتان کنجد مرغوب خریداری کرده و به فروشگاه های تولید روغن بدهید تا با دستگاه روغن آن را در حضور خودتان استخراج کنند و در پایان روغن و کنجاله آن را تحویل بگیرید.
بدون دیدگاه